pancreas, trzustkaPrzewlekłe zapalenie trzustki (PZT) charakteryzuje się postępującymi i nieodwracalnymi zmianami w trzustce. U osób cierpiących na PZT występują zaburzenia w trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych, dlatego odpowiednia dieta w tym schorzeniu jest bardzo ważna.

Przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki

  • najczęstszą przyczyną jest nadużywanie alkoholu,
  • powtarzające się epizody ostrego zapalenia trzustki
  • palenie tytoniu,
  • dieta bogatotłuszczowa,
  • kamica żółciowa,
  • zaburzenia lipidowe (hiperlipidemie, zwłaszcza hipertriglicerydemia),
  • cukrzyca,
  • mocznica,
  • zakażenia wirusowe i bakteryjne,
  • zaburzenia autoimmunologiczne.

Objawy przewlekłego zapalenia trzustki

  • silny ból brzucha – najczęściej po spożyciu alkoholu lub posiłku bogatotłuszczowego,
  • utrata masy ciała,
  • okresowo występująca żółtaczka,
  • biegunka tłuszczowa,
  • objawy niewydolności wewnątrzwydzielniczej trzustki – cukrzyca,

Ogólne zalecenia dietetyczne

  • posiłki powinny być podawane często (5-6 posiłków w ciągu dnia), ale w małych objętościach,
  • dieta powinna być ubogobłonnikowa, niskotłuszczowa, lekkostrawna, bogatobiałkowa oraz wysokokaloryczna,
  • jeśli po spożyciu surowych warzyw lub owoców wystąpią objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak wzdęcia, bóle brzucha czy biegunka, należy spożywać warzywa i owoce w postaci gotowanej (np. pieczone jabłka) albo w postaci przecierów lub rozcieńczonych soków,
  • z diety należy wyeliminować warzywa i owoce wzdymające (kapusta, cebula, pory, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, śliwki, czereśnie),
  • zalecane jest zrezygnowanie z kawy oraz napojów zawierających kofeinę.

Produkty zalecane i przeciwwskazane

Produkty/potrawy Zalecane Przeciwwskazane
Produkty zbożowe Maka pszenna, mąka ziemniaczana, cienkie makarony, ryż, kasze (jęczmienna, jaglana, manna, kukurydziana), płatki (owsiane, pszenne, żytnie, kukurydziane), otręby owsiane i pszenne, chleb (pszenny, mieszany, graham), bułki kajzerki i grahamki, chleb chrupki, grzanki, sucharki, chrupki kukurydziane Grube makarony razowe, zarodki pszenne, świeży chleb, chleb razowy pełnoziarnisty, ciasto francuskie, bułki maślane, pieczywo cukiernicze
Mleko i produkty mleczne Chude mleko (do 2% tłuszczu), chudy jogurt, maślanka (do ½ litra dziennie), kefir, mleko zsiadłe, chude i półtłuste sery twarogowe, serki homogenizowane półtłuste Tłuste mleko i przetwory mleczne (powyżej 2% tłuszczu), mleko skondensowane, sery dojrzewające podpuszczkowe, pleśniowe, topione, tłuste sery twarogowe, sery typu fromage, feta
Jaja i potrawy z jaj Jaja gotowane na miękko, jajecznica na parze, omlet z białek jaj
Uwaga: należy uwzględnić indywidualną tolerancję żółtka przez chorego
Jaja gotowane na twardo, jaja sadzone, jajecznica na smalcu, maśle, boczku i słoninie
Mięso, drób i wędliny Cielęcina, chuda wołowina, jagnięcina, mięso z indyka i kurczaka bez skóry, dziczyzna, konina, mięso z królika, wędliny drobiowe, szynka bez przerostów tłuszczu, polędwica, chuda pieczeń na zimno, cielęcina i drób w galarecie Wieprzowina, baranina, tłuste mięso wołowe, mięso z kaczki i gęsi, mięso mocno peklowane, serca, mózg, wątroba, skórki z drobiu, ozory, wędliny drobno mielone, pasztety, kiełbasy podsuszane, pasztetowa, kaszanka, salceson, salami, parówki, mielonka, konserwy mięsne
Ryby i owoce morza Dorsz, mintaj, flądra, sola, pstrąg strumieniowy, okoń, szczupak, lin, sandacz, morszczuk, halibut, raki Pstrąg tęczowy, sardynka, śledź, makrela, łosoś, węgorz, konserwy rybne w oleju, krewetki, małże kraby, kawior, ostrygi
Tłuszcze Masło i margaryny miękkie w niewielkich ilościach, oleje (słonecznikowy, sojowy, rzepakowy bezerukowy, kukurydziany, z pestek winogron, z kiełków pszenicy, oliwa z oliwek) Smalec, słonina, boczek, podgardle, margaryny twarde, śmietana
Ziemniaki i potrawy z ziemniaków Ziemniaki gotowane, pieczone w mundurkach, puree ziemniaczane bez dodatku tłuszczu Frytki, sałatka ziemniaczana z majonezem, placki ziemniaczane, ziemniaki smażone lub odsmażane, chipsy
Warzywa i grzyby Marchew, buraki, ogórki i pomidory bez skórki, sałata zielona, pietruszka, cukinia, bakłażan, młoda fasolka szparagowa, por, brokuły, kalafior, szpinak Cebula, szczypior, kapusta biała czerwona, włoska, groch, fasola, soja, grzyby
Owoce i przetwory owocowe Jabłka bez skórki, banany, owoce cytrusowe (sam miąższ), melony, kiwi, brzoskwinie i morele bez skórki, kompoty owocowe z niewielkim dodatkiem cukru, marmolada i dżem niskosłodzony w ograniczonej ilości, sok z cytryny Śliwki, czereśnie, agrest, truskawki, maliny, jeżyny, porzeczki, awokado, owoce niedojrzałe, ze skórką, nadpsute, kompoty i dżemy wysokosłodzone
Orzechy i nasiona Odtłuszczone siemię lniane mielone, kiełki soi i soczewicy, kukurydza Nasiona słonecznika, dyni, sezamu, siemię lniane w ziarnach nieodtłuszczone, wszystkie orzechy
Zupy i sosy Chudy rosół na mięsie drobiowym bez skóry, zupy na wywarach warzywnych zaprawiane mlekiem lub jogurtem naturalnym Tłusty rosół, zupy na wywarach kostnych, zaprawiane śmietaną, zupa grochowa, fasolowa, kapuśniak, grzybowa, sosy majonezowe, śmietanowe, sosy na tłustych wywarach mięsnych
Potrawy z mięsa i ryb Mięso gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii i naczyniu żaroodpornym, ryby gotowane, duszone, pieczone, w galarecie, pulpety Mięso panierowane i smażone, ryby smażone w panierce, duszone z uprzednim obsmażaniem, pieczone z dodatkiem tłuszczu
Potrawy z maki i kasz Kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków w umiarkowanych ilościach, pierogi z owocami, chudym serem twarogowym lub chudym mięsem w ograniczonych ilościach, pierogi leniwe z chudego sera twarogowego Naleśniki, pączki, faworki, racuchy, kruszonka, krakersy, paluszki
Potrawy z warzyw i grzybów Warzywa gotowane w wodzie i na parze, duszone bez dodatku tłuszczu, sałatki i surówki z olejem roślinnym lub jogurtem Warzywa i grzyby smażone z dodatkiem tłuszczu, sałatki z majonezem
Cukier i słodycze >Cukier w ograniczonych ilościach, miód pszczeli, słodzik płynny, w proszku lub tabletkach Cukierki, czekolada, praliny, batony, ciastka kruche, chałwa
Desery Ciasto drożdżowe, biszkopt, ciasto z owocami, galaretka, kisiel, budyń na chudym mleku, sorbety, musy, przeciery owocowe Torty, ptysie, sernik, lody kremowe, bita śmietana
Przyprawy Kminek, anyż, koper, pietruszka, goździki, cynamon, gałka muszkatołowa, liście laurowe, ziele angielskie, bazylia, oregano, sól, przecier pomidorowy, ketchup, przy indywidualnej tolerancji także niewielkie ilości czosnku, cebuli, mielonej słodkiej papryki i pieprzu ziołowego Pieprz naturalny, papryka ostra, chili, curry, ocet
Napoje, alkohole Woda mineralna niegazowana, herbaty owocowe, ziołowe, słaba czarna herbata, słaba kawa, rozcieńczone soki owocowe i warzywne, koktajle mleczne Mocna kawa ziarnista, woda i napoje gazowane, całkowicie zakazany jest alkohol (w każdej postaci)


Bibliografia

  • Ciborowska H., Rudnicka A.: Żywienie zdrowego i chorego człowieka; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007,
  • Gajewski P.: Interna Szczeklika; Medycyna Praktyczna, Wrocław 2016,
  • Jarosz M.: Praktyczny podręcznik dietetyki; Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010,
  • Width M., Reinhard T.: Dietetyka kliniczna; Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014.

  • Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *